Adwentyzm — kolejna reformacja
Wielka Reformacja zrodziła w XVI-wiecznej Europie Kościoły protestanckie, które jednak szybko skostniały. Drugi potężny ruch przebudzeniowy przetoczył się w XIX wieku przez Amerykę. Skupiono się na proroctwach dotyczących czasów ostatecznych, w wyniku czego w łonie protestantyzmu wyodrębnił się adwentyzm — międzywyznaniowy ruch podkreślający bliski powrót Chrystusa, wierność Jego naukom i zmianę stylu życia.
Historia w sensie ogólnym, a przede wszystkim dzieje religii dowodzą, że żadne wydarzenie nie pozostaje poza kontrolą Boga. Nic nie dzieje się przypadkowo czy też samorzutnie. W kulminacyjnym momencie status quo zostaje przełamane. Miało to miejsce w czasach XVI-wiecznej reformacji, jak również w czasach XIX-wiecznego przebudzenia eschatologiczno-adwentystycznego1. Oba ruchy były dziełem Bożym, a jego przywódcy działali pod natchnieniem Ducha Świętego.
Często terminem „adwentyzm” określa się Kościoły i wspólnoty religijne powstałe na gruncie przebudzenia mesjanistyczno-eschatologicznego, głoszące bliskość widzialnego, majestatycznego, powtórnego przyjścia Chrystusa. Z uwagi na fakt, że ze wspomnianego przebudzenia przetrwała do naszych czasów tylko jedna licząca się wspólnota religijna, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, słuszne wydaje się identyfikowanie terminu „adwentyzm” z tym Kościołem.
Do serca ewangelii
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego nie narodził się w środowiskach pozachrześcijańskich, w obcym religijnie i kulturowo świecie, w oderwaniu od chrześcijaństwa, jego źródeł, dziejów i osiągnięć, lecz w samym centrum różnorodności, perspektyw i potrzeb XIX-wiecznego chrześcijaństwa. Na tle ponad dwutysięcznych dziejów chrześcijaństwa jest stosunkowo młodą wspólnotą religijną, chociaż zdecydowanie podkreśla fakt, że swymi korzeniami sięga czasów apostolskich oraz ogólnochrześcijańskiego reformacyjnego i poreformacyjnego dziedzictwa wiary. Faktycznie jednak pod względem historycznym wyłonił się z XIX-wiecznego eschatologiczno-adwentystycznego przebudzenia, które przeszło przez wszystkie kraje europejskie, a następnie pojawiło się na gruncie północnoamerykańskim w postaci międzywyznaniowego ruchu millerowskiego. Należy także podkreślić, że Kościół ten organizacyjnie i doktrynalnie kształtuje się po załamaniu w październiku 1844 roku ruchu Williama Millera.
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego konfesyjnie należy do protestanckich wspólnot religijnych, do radykalnego skrzydła. Doktryna adwentyzmu zawiera wszystkie podstawowe elementy chrześcijańskiej nauki, przedstawione m.in. w „Apostolskim składzie wiary”, szczególnie takie jak: Trójca Święta, Chrystus jako Bóg i jako człowiek, Duch Święty i Jego boska moc, co przecież jest wspólnym chrześcijańskim dziedzictwem.
Adwentyści wierzą, że wszystkie ruchy reformacyjne, a szczególnie Wielka Reformacja, były nie tylko wielkimi epokowymi wydarzeniami, ale działaniem Bożym, by skierować chrześcijaństwo z powrotem do serca ewangelii, którym jest zbawienie w Chrystusie.
Adwentyzm podkreśla ważność czterech fundamentalnych prawd, co do których cały protestancki świat nie ma wątpliwości: sola Scriptura (tylko Pismo Święte), sola gratia (tylko łaska), sola fide (tylko wiara), solus Christus (tylko Chrystus). Zwrot „tylko Pismo Święte” oznacza, że wszyscy, którzy należą do chrześcijaństwa, swoje nauki i zasady życia winni opierać wyłącznie na Biblii, natomiast tradycja nie ma znaczenia normatywnego. Zwrot „tylko łaska” oznacza, że zbawienie jest oparte jedynie na Bożym miłosierdziu, a nie na ludzkich czynach. Zwrot „tylko wiara” oznacza, że nasza akceptacja przez Boga jest osiągana przez wiarę w zbawcze zasługi Chrystusa, a osiągnięcie zbawienia poprzez tzw. dobre uczynki jest niemożliwe. Uczynki są potwierdzeniem akceptacji zbawienia. Zwrot „tylko Chrystus” oznacza, że Jezus jest nie tylko jedynym Zbawicielem, lecz także jedynym pośrednikiem pomiędzy Bogiem a człowiekiem.
Zasady
Adwentyści dnia siódmego widzą swoją misję w stałym pogłębianiu nieukończonej reformacji, a wspólnotę wierzących postrzegają jako tę, która sięga dalej — poza wcześniejsze ruchy reformacyjne. Są przekonani, że priorytetem i celem całego chrześcijaństwa, szczególnie jego skrzydła protestanckiego, powinien być powrót do struktury i nauki nowotestamentowego chrześcijaństwa. Adwentyści nie mają zamkniętego credo, ale otwarty zbiór zasad Pisma Świętego.
Adwentyzm wyznaje i praktykuje nauki, które dzieli z innymi wyznaniami chrześcijańskimi, na przykład: wiarę w Trójcę, chrzest w wieku świadomym poprzedzony nauczaniem i wiarą, jedność psychofizyczną człowieka, pamiątkowo-symboliczny charakter Wieczerzy Pańskiej (komunii). Część nauk jest jego wyłączną specyfiką, na przykład: bliskość realnego, widzialnego, majestatycznego powtórnego przyjścia Jezusa Chrystusa, wieczność i niezmienność prawa Bożego wraz ze świętością soboty, pośrednictwo Chrystusa w niebiańskiej świątyni wraz z nauką o sądzie poprzedzającym powrót Chrystusa, tzw. sądzie przedadwentowym. Doktryna Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego streszcza się w poselstwie trzech aniołów z Apokalipsy 14,6-12 i stanowi uroczyste orędzie ewangelii skierowane do współczesnego człowieka. Adwentystyczne nauczanie o rzeczach ostatecznych nie identyfikuje się z ruchami religijnymi orientacji chiliastycznej2 lub jakimkolwiek wyznaczaniem dat powrotu Chrystusa czy końca świata.
Godna uwagi jest wreszcie doktryna moralno-społeczna adwentyzmu i jej realizacja w sferze edukacji i zdrowia, związana z przeciwdziałaniem plagom społecznym, z ochroną naturalnego środowiska człowieka, służbą charytatywną oraz działalnością na rzecz pokoju, praw człowieka, równości wszystkich ludzi, wolności wyznania i przekonań.
Globalny wymiar
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego jest instytucją żywotną i prężną, uznawaną za najbardziej rozwiniętą terytorialnie wśród Kościołów nierzymskokatolickich. Liczy 30 milionów wyznawców i działa w 208 krajach świata. Obecnie każdego roku do Kościoła przyłącza się ponad milion wyznawców. Ważniejszy od suchych liczb jest jego szybki rozwój, szczególnie w rejonach, które w przeszłości nie były jego bazą. Dla przykładu: w Ameryce Północnej żyje tylko 7 proc. jego wyznawców, w Europie 2 proc., w Australii 3 proc., zaś w Ameryce Łacińskiej 34 proc., w Afryce 35 proc., w Azji 16 proc. Początki Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego na ziemi polskiej są pokłosiem, choć nie bezpośrednim, misjonarskiej działalności w Europie naszego rodaka Michała Beliny-Czechowskiego i sięgają końca lat 80. XIX stulecia.
Edukacja
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego bardzo aktywną działalność rozwija w edukacji. Znajduje to wyraz w upowszechnianiu w swych kołach wysokiej roli wiedzy. W zakresie wychowania młodego pokolenia adwentyzm reprezentuje biblijną, czterowymiarową filozofię wychowania, obejmującą harmonijny rozwój sfery intelektualnej, fizycznej, duchowej i społecznej człowieka.
W skali ogólnoświatowej Kościół aktualnie prowadzi 4,5 tys. szkół podstawowych, tysiąc szkół średnich oraz 110 szkół wyższych, w tym 22 uniwersytety. Cząstką tego rozbudowanego systemu szkolnictwa jest w Polsce Wyższa Szkoła Teologiczno-Humanistyczna, która prowadzi Szkołę Języków Obcych oraz pięć Instytutów: Seminaryjno-Pastoralny, Teologii Biblijnej, Promocji Zdrowia, Pedagogiczno-Katechetyczny oraz Turystyki Krajów Biblijnych (od nowego roku akademickiego rusza Instytut Dziennikarstwa). Kształcą się tu ponad dwa tysiące studentów.
Zdrowie
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego jest jedną z nielicznych w świecie wspólnot chrześcijańskich, która traktuje troskę o zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne jako religijny obowiązek. Zdobycze współczesnej medycyny potwierdziły w całej rozciągłości słuszność prozdrowotnych założeń.
Działalność medyczno-profilaktyczna prowadzona jest za pośrednictwem rozbudowanego szkolnictwa medycznego, publicystyki, instytucji medycznych: szpitali, klinik, sanatoriów oraz fabryk zdrowej żywności i różnych programów.
Statystyki wykazują, że wyznawcy adwentyzmu cieszą się lepszym zdrowiem w porównaniu z resztą społeczeństwa, a niektóre groźne choroby nowotworowe, np. rak płuc, prawie wśród nich nie występują.
Przeciwdziałanie socjopatologiom
Specyfiką adwentystyczną jest aktywność Kościoła w dziedzinie przeciwdziałania socjopatologiom, czyli plagom społecznym, zwłaszcza takim jak alkoholizm, nikotynizm i narkomania, które stają się głównym źródłem biologicznych zagrożeń współczesnego społeczeństwa oraz czynnikiem fizycznej i duchowej degradacji człowieka. Dużą popularność zyskała tzw. pięciodniówka, czyli pięciodniowa kuracja odwykowa dla palaczy, oraz inne programy zapobiegania alkoholizmowi i uzależnieniom.
Ekologia
Człowiek został stworzony przez Boga jako cząstka świata przyrody i jest powiązany z nią licznymi więzami. W związku z tym nie powinno mu być obojętne, co dzieje się w otaczającym go świecie. Zadaniem Kościoła jest więc propagowanie sakralizacji przyrody i polepszenia naszego stosunku do niej jako wielkiego daru Boga. Ekoteologia adwentystyczna upowszechnia trzy następujące zasady: pierwsze — Bóg jest stworzycielem świata i przyrody, w związku z tym jej właścicielem; po drugie — człowiek jest tylko jej szafarzem, który musi zdać rachunek ze swego szafarstwa; po trzecie — niszczenie przyrody jest niemoralne.
Działalność charytatywna
Od początku istnienia Kościół Adwentystów Dnia Siódmego prowadzi i rozwija różnego rodzaju działalność charytatywną: organizuje sierocińce, domy opieki, doraźne akcje pomocy społecznej na rzecz ofiar wojny, klęsk żywiołowych itp.
W skali światowej istnieją tysiące adwentystycznych ośrodków dobroczynności z naczelną organizacją charytatywną Kościoła pod nazwą ADRA (Adwentystyczna Agencja Rozwoju i Pomocy). Dział dobroczynności pod nazwą Tabita istnieje przy każdym zborze (parafii) adwentystycznym. W skali krajowej działa Chrześcijańska Służba Charytatywna. W Polsce Kościół prowadzi Dom Opieki „Samarytanin” w Bielsku-Białej oraz kilka ośrodków zdrowego życia.
Prawa człowieka
Osobnym kierunkiem działalności Kościoła jest jego aktywność w dziedzinie szeroko pojętych praw człowieka. W szczególności podkreśla ideę tolerancji religijnej oraz wolności sumienia i wyznania jako podstawowych praw nadanych człowiekowi przez Stwórcę. Mając to na uwadze, w 1889 roku Kościół powołał do istnienia w USA Narodowe Stowarzyszenie Wolności Religijnej, które w roku 1893 przekształcone zostało w Międzynarodowe Stowarzyszenie Wolności Religijnej rozwijające szeroką współpracę z ONZ.
Wyrazem zainteresowania Kościoła sprawami publicznymi i wolnością religijną było powołanie Departamentu Spraw Publicznych i Wolności Generalnej Konferencji Kościoła. Analogiczne sekretariaty powstały we wszystkich strukturach Kościoła na całym świecie, również przy Kościele w Polsce.
Władysław Polok
1 Eschatologia — część teologii traktująca o rzeczach ostatecznych, zwłaszcza o powtórnym przyjściu Jezusa Chrystusa (adwencie). 2 Chiliazm (milenaryzm) — wiara w powtórne przyjście i tysiącletnie panowanie Chrystusa na ziemi przed końcem świata.